ภาวะโลหิตจาง

• โลหิตจาง (Anemia) คือภาวะที่มีเม็ดเลือดแดงต่ำกว่าปกติ ทำให้อวัยวะต่าง ๆ ได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ
• ภาวะโลหิตจางเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ แบ่งเป็น 3 ปัจจัยหลัก คือการสร้างเม็ดเลือดแดงน้อยลง การสูญเสียเม็ดเลือดแดงอย่างฉับพลัน และการที่เม็ดเลือดแดงถูกทำลายเร็วกว่าปกติ
• ผู้ที่มีภาวะโลหิตจางจะมีอาการเวียนศีรษะ อ่อนเพลียง่าย หายใจลำบาก หัวใจเต้นเร็ว มือเท้าเย็น และผิวซีด ตัวเหลือง หากไม่รับการรักษาที่ถูกต้องอาจทำให้หัวใจวายได้
• โลหิตจางป้องกันได้ โดยการกินอาหารที่อุดมไปด้วยธาตุเหล็ก วิตามินบี 12 และกรดโฟเลต รวมถึงดื่มน้ำให้เพียงพอ และหมั่นตรวจสุขภาพ

โลหิตจางเป็นภาวะที่หลายคนมองข้าม แต่รู้หรือไม่ว่าหากปล่อยไว้นาน อาจกลายเป็นภัยเงียบที่ส่งผลกระทบต่อระบบไหลเวียนโลหิตและนำไปสู่ภาวะหัวใจวายได้

ซึ่งในบทความนี้จะพาไปรู้จักกับโรคโลหิตจางให้มากขึ้น ทั้งสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะนี้ อาการที่แสดงและแนวทางการรักษาที่เหมาะสม เพื่อการดูแลสุขภาพของตนเองและลดความเสี่ยงจากการเป็นโรคโลหิตจางได้อย่างมีประสิทธิภาพ

โลหิตจาง (Anemia) คืออะไร

โลหิตจาง (Anemia) คือภาวะที่ร่างกายมีเม็ดเลือดแดงน้อยกว่าปกติ ทำให้ไม่สามารถลำเลียงออกซิเจนไปยังอวัยวะต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เช่น การขาดสารอาหารบางชนิด การสูญเสียเลือดเรื้อรัง หรือเป็นโรคบางชนิด

อาการของโรคโลหิตจางอาจแตกต่างกันไปตามสาเหตุแต่โดยทั่วไปจะมีอาการอ่อนเพลีย เวียนศีรษะ หายใจลำบาก ตัวซีดหรือตัวเหลือง หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง เช่น หัวใจวาย หมดสติ หรือเสียชีวิตได้

สาเหตุโลหิตจาง เกิดจากอะไร

โรคโลหิตจางเกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยสามารถแบ่งออกเป็น 3 สาเหตุหลักๆ ได้แก่

ร่างกายสร้างเม็ดเลือดแดงลดลง

มักเกิดจากการขาดสารอาหารที่จำเป็นต่อการสร้างเม็ดเลือดแดง เช่น ธาตุเหล็ก วิตามินบี 12 และกรดโฟเลต หรืออาจเกิดจากโรคเรื้อรังที่ส่งผลต่อการสร้างเม็ดเลือดแดง เช่น ไตวายเรื้อรัง โรคตับ มะเร็งเม็ดเลือดขาว โรคในไขกระดูก เป็นต้น รวมไปถึงการตั้งครรภ์ โดยผู้ที่ตั้งครรภ์จะมีปริมาาณน้ำเหลืองในเลือดมากกว่าปกติ ทำให้เกิดภาวะโลหิตจางได้

สูญเสียเม็ดเลือดแดงในกระแสเลือดแบบฉับพลัน

โลหิตจางสามารถเกิดขึ้นจากอุบัติเหตุที่ทำให้เสียเลือดเฉียบพลัน เช่น การผ่าตัด การคลอดบุตร การตกเลือด หรือประสบอุบัติเหตุที่มีบาดแผลเลือดออกมาก รวมไปถึงการเสียเลือดเรื้อรัง อย่างการมีแผลในกระเพาะอาหาร เป็นโรคริดสีดวงทวาร มีประจำเดือนมามากผิดปกติ เป็นต้น

เม็ดเลือดแดงถูกทำลายเร็วกว่าปกติ

ในผู้ที่มีโรคเลือดทางพันธุกรรมหรือมีการติดเชื้อ ร่างกายจะมีการทำลายเม็ดเลือดแดงเร็วกว่าปกติ เช่น โรคธาลัสซีเมีย (Thalassemia) โรคเม็ดเลือดแดงแตกจากกลไกทางภูมิคุ้มกัน (Autoimmune Hemolytic Anemia) โรคเม็ดเลือดแดงรูปเคียว (Sickle cell anemia: SCD) หรือการติดเชื้อโปรโตซัวในกลุ่มพลาสโมเดียม (Plasmodium spp.) ที่เป็นสาเหตุของการเป็นโรคไข้มาลาเรีย เป็นต้น

สังเกตอาการโลหิตจาง

ผู้ที่เป็นโรคโลหิตจางจะมีอาการมากหรือน้อยนั้น ขึ้นอยู่กับสาเหตุของการเกิดโรค โดยผู้ที่มีภาวะโลหิตจางในระยะแรก อาจไม่แสดงอาการออกมา แต่จะค่อยๆ เพิ่มระดับความรุนแรงของอาการจนสังเกตได้

อีกทั้งผู้ที่มีภาวะโลหิตจางโดยมีสาเหตุจากการเป็นโรคบางชนิดนั้น ร่างกายจะแสดงอาการของโรคชนิดนั้นแทน ซึ่งจะทำให้ผู้ป่วยไม่ทราบว่าตนเองมีภาวะโลหิตจางอยู่ จนกว่าจะได้รับการตรวจความสมบูรณ์ของเลือด ภาวะโลหิตจางจึงเป็นภัยเงียบที่หลายคนอาจไม่รู้ตัว ทั้งนี้ผู้ที่เป็นโรคโลหิตจางจะมีสัญญาณอาการบ่งบอกดังต่อไปนี้

• เหนื่อยง่ายกว่าปกติ
• เวียนศีรษะ หน้ามืด
• หัวใจเต้นเร็ว ใจสั่น
• หายใจลำบาก ไม่สามารถหายใจเข้าลึกๆ ได้
• มือเท้าเย็นบ่อยๆ เนื่องจากเลือดไปเลี้ยงส่วนมือและส่วนเท้าไม่เพียงพอ
• ผิวซีด ตัวเหลือง ตาเหลือง

กลุ่มเสี่ยงโลหิตจางมีใครบ้าง

กลุ่มเสี่ยงที่จะมีภาวะโลหิตจาง ได้แก่

• ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์เนื่องจากเป็นช่วงวัยที่มีการสูญเสียเลือดจากประจำเดือน อาจทำให้ระดับธาตุเหล็กลดลง
• หญิงตั้งครรภ์ผู้ที่ตั้งครรภ์จะมีปริมาณน้ำเหลืองในเม็ดเลือดแดงมากกว่าปกติ ทำให้เกิดภาวะโลหิตจางได้
• ผู้สูงอายุเป็นช่วงวัยที่การทำงานของระบบต่างๆ ในร่างกายลดลง เช่น การดูดซึมสารอาหารลดลง ไขกระดูกทำงานน้อยลง ซึ่งจะเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรังที่ส่งผลต่อการสร้างเม็ดเลือดแดง
• ผู้ป่วยโรคเรื้อรังเช่น โรคไตเรื้อรัง โรคมะเร็ง โรคตับ และโรคแพ้ภูมิตัวเอง ซึ่งส่งผลต่อการสร้างเม็ดเลือดแดง

ภาวะแทรกซ้อนจากภาวะโลหิตจาง

หากมีภาวะโลหิตจางเพียงเล็กน้อย อาจไม่แสดงอาการใดๆ แต่หากมีโลหิตจางมากและไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสม อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายถึงชีวิตได้ เนื่องจากออกซิเจนที่หล่อเลี้ยงไม่เพียงพอ ทำให้หัวใจต้องทำงานหนักขึ้นเพื่อสูบฉีดเลือด ทำให้เกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะ อาจนำไปสู่ภาวะหัวใจล้มเหลวหรือหัวใจวายจนเสียชีวิตได้

วินิจฉัยภาวะโลหิตจางโดยแพทย์

แพทย์จะวินิจฉัยภาวะโลหิตจางโดยเริ่มจากการซักประวัติสุขภาพและโรคประจำตัวของผู้เข้ารับการตรวจ รวมถึงประวัติสุขภาพของคนในครอบครัว จากนั้นจะทำการตรวจร่างกายและตรวจเลือดเพื่อประเมินค่าฮีโมโกลบิน

โดยค่ามาตรฐานในผู้ชายไม่ควรต่ำกว่า 13 กรัม/เดซิลิตร และในผู้หญิงไม่ควรต่ำกว่า 12 กรัม/เดซิลิตร จากนั้นทำการวินิจฉัยภาวะโลหิตจางด้วยวิธีการ ดังนี้

• การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (Complete Blood Count: CBC)เป็นการตรวจที่ช่วยวิเคราะห์ปริมาณ ขนาด และรูปร่างของเม็ดเลือดแดง รวมถึงวัดระดับฮีโมโกลบิน ฮีมาโตคริต (Hct%) และประเมินเม็ดเลือดขาว เกล็ดเลือด รวมถึงระดับวิตามินบี 12 และโฟเลต
• การตรวจสเมียร์เลือด (Peripheral Blood Smear)เป็นการตรวจโดยนำตัวอย่างเลือดมาหยดลงบนสไลด์และย้อมสี เพื่อตรวจสอบลักษณะของเม็ดเลือดแดง รวมถึงประเมินปริมาณฮีโมโกลบิน
• การเจาะตรวจไขกระดูก (Bone Marrow Aspiration or Biopsy)ช่วยตรวจสอบเซลล์และองค์ประกอบต่างๆ เพื่อวินิจฉัยโรคโลหิตวิทยาซับซ้อน เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว โรคไขกระดูกฝ่อ หรือภาวะโลหิตจางที่ไม่ทราบสาเหตุ

แนวทางการรักษาภาวะโลหิตจาง

การรักษาภาวะโลหิตจางขึ้นอยู่กับสาเหตุและระดับความรุนแรงของแต่ละบุคคล โดยแพทย์จะวินิจฉัยและวางแผนการรักษาที่เหมาะสม โดยแนวทางการรักษาภาวะโลหิตจางสามารถทำได้ ดังนี้

• โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กมักให้รับประทานธาตุเหล็กเสริมเพื่อเพิ่มปริมาณฮีโมโกลบิน หากภาวะโลหิตจางเกิดจากการเสียเลือด เช่น ภาวะตกเลือดจากอุบัติเหตุหรือเลือดออกภายใน อาจต้องใช้วิธีผ่าตัดเพื่อห้ามเลือด
• โลหิตจางจากการขาดวิตามินผู้ที่ขาดวิตามินบี 12 หรือโฟเลต อาจให้รับวิตามินเสริม เพื่อช่วยให้ร่างกายสามารถผลิตเม็ดเลือดแดงได้อย่างเหมาะสม
• โลหิตจางจากโรคเรื้อรังเน้นไปที่การควบคุมโรคเรื้อรังที่เป็นต้นเหตุ เช่น ในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง แพทย์อาจให้ฮอร์โมนอีริโทรโพอิติน (Erythropoietin) เพื่อกระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง
• โลหิตจางจากโรคของไขกระดูกการรักษาขึ้นอยู่กับชนิดของโรคและระดับความรุนแรง อาจมีการใช้ยา การทำเคมีบำบัด การฉายรังสี ปลูกถ่ายไขกระดูกหรือสเต็มเซลล์
• โลหิตจางจากการแตกตัวของเม็ดเลือดแดงหากเกิดจากระบบภูมิคุ้มกันทำลายเซลล์เม็ดเลือดแดง แพทย์อาจใช้ยากดภูมิคุ้มกันเพื่อลดการทำลาย พร้อมทั้งเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
• โลหิตจางจากโรคเม็ดเลือดแดงรูปเคียวเน้นที่การบรรเทาอาการ เช่น การให้ออกซิเจน การให้ของเหลวทางหลอดเลือดดำเพื่อลดอาการปวด การใช้ยาบรรเทาปวด รวมถึงการให้กรดโฟลิกและยาปฏิชีวนะเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน
• โลหิตจางจากโรคธาลัสซีเมียในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงอาจรักษาโดยการถ่ายเลือดเป็นประจำ การให้ยาขับธาตุเหล็ก การผ่าตัดม้าม หรือการปลูกถ่ายไขกระดูก ซึ่งเป็นการรักษาที่สามารถช่วยให้ผู้ป่วยบางรายหายขาดจากโรคได้

การดูแลตัวเองเพื่อป้องกันภาวะโลหิตจาง

ภาวะโลหิตจางสามารถป้องกันได้ด้วยการปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตและเลือกรับประทานอาหารที่เหมาะสม เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารที่จำเป็นต่อการสร้างเม็ดเลือดแดงอย่างเพียงพอ โดยมีแนวทางการดูแลตัวเองดังนี้

• รับประทานอาหารที่อุดมด้วยธาตุเหล็ก วิตามินบี 12 และกรดโฟเลต เช่น ตับ เนื้อสัตว์ ไข่แดง ผักใบเขียวเข้ม ถั่ว และธัญพืช โดยเฉพาะในผู้ที่ตั้งครรภ์
• รับประทานวิตามินเสริม โดยปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทาน
• ดื่มน้ำให้เพียงพอ เพื่อช่วยให้ระบบไหลเวียนโลหิตทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• ตรวจสุขภาพเป็นประจำ โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยง เช่น ผู้หญิงที่มีประจำเดือนมาก ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีโรคประจำตัว

การรักษาภาวะโลหิตจางที่โรงพยาบาลวิภาวดี

โรงพยาบาลวิภาวดีใส่ใจในสุขภาพคนไทย โดยให้บริการด้านสุขภาพที่ได้มาตรฐาน พร้อมตรวจวินิจฉัย ให้คำปรึกษา และรักษาโรคโลหิตจางโดยทีมแพทย์เฉพาะทางมากประสบการณ์ นอกจากนี้ ยังมีโปรโมชั่นพิเศษเพื่อช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายอีกด้วย

• โรงพยาบาลได้รับการรับรองมาตรฐานสากล ISO 9001:2008 และ Hospital Accreditation (HA)
• ศูนย์การแพทย์เฉพาะทางครบวงจร รองรับการรักษาโรคหลากหลายประเภท
• แพทย์เฉพาะทางชำนาญการ พร้อมให้การดูแลอย่างมืออาชีพ
• ใช้อุปกรณ์และนวัตกรรมทางการแพทย์ที่ทันสมัยและปลอดภัย
• รองรับผู้ป่วยฉุกเฉิน พร้อมสิทธิประโยชน์จากประกันสุขภาพที่หลากหลาย
• ห้องพักผู้ป่วยสะอาด สงบ บรรยากาศเหมาะสำหรับการพักฟื้น

เข้ารับการตรวจและรักษาภาวะโลหิตจางได้ที่โรงพยาบาลวิภาวดี ที่อยู่ 51/3 ถ.งามวงศ์วาน จตุจักร กรุงเทพฯ หรือโทรเพื่อนัดหมายก่อนเข้ารับการรักษาได้ที่เบอร์ 02-561-1111 หรือ 02-058-1111 และสำหรับตัวแทนประกันชีวิต สามารถติดต่อผ่าน LINE: @vibhainsurance