ข้อไหล่ติด

• ภาวะข้อไหล่ติดเกิดเมื่อเนื้อเยื่อรอบๆ ข้อไหล่มีอาการอักเสบจนหนาตัวขึ้นและหดรั้งกล้ามเนื้อรอบๆ ทำให้ข้อไหล่ขยับได้ติดขัด รู้สึกขยับได้น้อยลง
• อาการข้อไหล่ติดเริ่มจากปวดไหล่เป็นหลัก ตามด้วยข้อไหล่เริ่มติดขัด ขยับได้น้อยลง จากนั้นอาการปวดจะลดลงและข้อไหล่เริ่มขยับได้ดีขึ้น อาจใช้เวลามากกว่าหนึ่งปีหากรอให้หายเอง
• สาเหตุของอาการข้อไหล่ติดยังไม่ทราบแน่ชัด แต่ถูกกระตุ้นได้ด้วยปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น อายุ เพศ พันธุกรรม โรคประจำตัว การใช้ชีวิต และอุบัติเหตุ
• รักษาอาการข้อไหล่ติดได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วย เช่น การกินยา การฉีดยา การทำกายภาพบำบัด และการผ่าตัด

หากมีอาการยกแขนไม่สุด อาจเสี่ยงมีภาวะข้อไหล่ติด! หากปล่อยไว้อาจส่งผลต่อการใช้งานข้อไหล่เรื้อรัง ใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างติดขัด และใช้เวลารักษานาน บทความนี้จะพามาดูว่าอาการข้อไหล่ติดเป็นอย่างไร มีสาเหตุเกิดจากอะไร และมีวิธีการรักษาอย่างไร ให้ได้ประสิทธิภาพ

ภาวะข้อไหล่ติด คืออะไร

ภาวะข้อไหล่ติด (Frozen Shoulder) เป็นภาวะที่เกิดเมื่อเนื้อเยื่อรอบๆ ข้อไหล่มีอาการอักเสบจนหนาตัวขึ้นและหดรั้งกล้ามเนื้อรอบๆ ทำให้ข้อไหล่ขยับได้ติดขัด รู้สึกขยับได้น้อยลง ส่งผลให้ผู้ป่วยยกแขนขึ้นได้ลำบาก หรือบางรายอาจยกแขนไม่ขึ้น บางครั้งอาจมีอาการปวดร่วมด้วย จนใช้ชีวิตประจำวันติดๆ ขัดๆ

อาการข้อไหล่ติดแบ่งเป็นกี่ระยะ?

อาการข้อไหล่ติดแบ่งออกเป็น 3 ระยะ ซึ่งมีอาการและระยะเวลาของอาการที่แตกต่างกันออกไป ดังนี้

1. ระยะที่ 1 – ระยะปวดระยะเริ่มต้นของอาการข้อไหล่ติด จะมีอาการปวดไหล่แต่ยังขยับไหล่ได้เกือบปกติ แต่อาจเริ่มรู้สึกตึงโดยเฉพาะเวลาเคลื่อนไหวหรือยกแขน ซึ่งอาการปวดมักรุนแรงในช่วงเวลากลางคืน และอาจยาวนาน 6 สัปดาห์ถึง 9 เดือน

2. ระยะที่ 2 – ระยะข้อไหล่ติดระยะนี้อาการปวดเริ่มลดลง แต่ข้อไหล่เริ่มติดและขยับได้น้อยลงชัดเจน ส่งผลต่อกิจวัตรประจำวันต่างๆ และอาจยาวนาน 4-9 เดือน

3. ระยะที่ 3 – ระยะฟื้นคืนตัวระยะนี้อาการปวดหายไป ข้อไหล่เริ่มขยับได้ดีขึ้นและเคลื่อนไหวใกล้เคียงปกติมากขึ้น หากปล่อยให้หายเองอาจใช้เวลาหลายเดือนถึงหนึ่งปี

สาเหตุของภาวะข้อไหล่ติดเกิดจากอะไร

ในปัจจุบันสาเหตุของอาการข้อไหล่ติดยังไม่ทราบแน่ชัด แต่สามารถนิยามได้ว่าเกิดจากการอักเสบและยึดติดของเนื้อเยื่อรอบข้อไหล่ รวมถึงการสร้างแถบเนื้อเยื่อผิดปกติ ส่งผลให้ปวดและขยับได้น้อยลง โดยมีปัจจัยกระตุ้น เช่น อายุที่มากขึ้น โรคประจำตัว อุบัติเหตุ หรือการใช้งานหัวไหล่ เป็นต้น

คนกลุ่มไหนที่เสี่ยงเกิดภาวะข้อไหล่ติดบ้าง?

มีปัจจัยหลายอย่างที่เพิ่มความเสี่ยงให้เกิดอาการข้อไหล่ติดได้ มาดูว่าไหล่ติดเกิดจากอะไรได้บ้าง ดังนี้

• อายุพบมากในผู้ที่มีอายุ 40-60 ปี
• เพศพบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย
• พันธุกรรมครอบครัวที่มีประวัติอาการข้อไหล่ติดมีโอกาสที่จะส่งต่อผ่านทางพันธุกรรมได้
• โรคประจำตัวซึ่งผู้ป่วยโรคเบาหวาน โรคต่อมไทรอยด์ โรคหัวใจและหลอดเลือด มีความเสี่ยงสูงกว่า
• การบาดเจ็บเช่น การบาดเจ็บที่ไหล่ หรือการผ่าตัดบริเวณไหล่ อาจทำให้เกิดพังผืดและข้อไหล่ติดได้
• การใช้งานไหล่ซ้ำๆหรือการตรึงไหล่นิ่งๆ เป็นเวลานานๆ เช่น การใส่เฝือก หรือการนอนพักรักษาตัวเป็นเวลานาน

ขั้นตอนการวินิจฉัยอาการข้อไหล่ติด

แพทย์มีการวินิจฉัยอาการข้อไหล่ติดก่อนทำการรักษา โดยพิจารณาจากหลายปัจจัย ดังนี้

• การซักประวัติโดยแพทย์สอบถามเกี่ยวกับอาการ เช่น ลักษณะอาการปวด ระยะเวลาที่เริ่มมีอาการ ปัจจัยที่ทำให้อาการดีขึ้นหรือแย่ลง รวมถึงประวัติการบาดเจ็บ หรือโรคประจำตัวต่างๆ
• การตรวจร่างกายแพทย์จะตรวจดูลักษณะการเคลื่อนไหวของข้อไหล่ เพื่อประเมินระดับความรุนแรงของภาวะข้อไหล่ติด เช่น การยกแขน การหมุนแขน และการเอื้อมมือไปด้านหลัง
• การตรวจเพิ่มเติมในบางกรณีแพทย์อาจส่งตรวจเพิ่มเติม เช่น การเอกซเรย์ การตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) รวมถึงการตรวจแล็บอื่นๆ

วิธีรักษาอาการข้อไหล่ติด

ในขั้นตอนการรักษาไหล่ติด มีจุดประสงค์เพื่อลดอาการปวด และช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของการขยับข้อไหล่ ช่วยให้ผู้ป่วยสามารถกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างปกติหรือใกล้เคียงปกติมากที่สุด โดยมีแนวทางการรักษาไหล่ติดขึ้นอยู่กับอาการและระยะ ดังนี้

รักษาด้วยการกินยา

ในการรักษาไหล่ติดเบื้องต้น แพทย์จะจ่ายยาเพื่อช่วยบรรเทาอาการปวดของคนไข้ และช่วยอำนวยความสะดวกต่อการขยับเพื่อทำกายภาพบำบัดในขั้นต่อไป โดยตัวยาที่แพทย์จ่าย มีดังนี้

• ยาแก้ปวดเช่น พาราเซตามอล หรือยาในกลุ่ม NSAIDs (Nonsteroidal anti-inflammatory drugs) เช่น ไอบูโพรเฟน ช่วยลดอาการปวด และลดการอักเสบ
• ยาคลายกล้ามเนื้อช่วยลดอาการตึงตัวของกล้ามเนื้อรอบๆ ข้อไหล่

รักษาด้วยการฉีดยา

หากผู้ป่วยมีอาการปวดมากจนทนไม่ไหว หรือทานยาที่แพทย์จ่ายแล้วอาการปวดและติดขัดของข้อไหล่ยังไม่ลดลง แพทย์จะพิจารณารักษาไหล่ติดโดยการฉีดยาสเตียรอยด์เข้าไปในข้อไหล่ เพื่อลดการอักเสบและบรรเทาอาการปวด

รักษาด้วยการทำกายภาพบำบัด

แนวทางการรักษาไหล่ติดโดยการทำกายภาพบำบัดเรียกได้ว่าเป็นหัวใจสำคัญของการรักษาอาการข้อไหล่ติดก็ว่าได้ ผู้ป่วยควรเข้ามาทำกายภาพบำบัดอย่างสม่ำเสมอเพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพมากที่สุด โดยมีหลายวิธีให้เลือกใช้ ดังนี้

• การออกกำลังกายแบบยืดเหยียดเพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นของข้อไหล่ และกล้ามเนื้อรอบๆ ข้อไหล่
• การออกกำลังกายแบบเสริมสร้างความแข็งแรงเพื่อเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบๆ ข้อไหล่
• การใช้ความร้อนหรือความเย็นเพื่อลดอาการปวด และลดการอักเสบ
• การกระตุ้นไฟฟ้าเพื่อลดอาการปวดและกระตุ้นการทำงานของกล้ามเนื้อ

รักษาด้วยการผ่าตัด

การรักษาไหล่ติดโดยการผ่าตัด เป็นวิธีสุดท้ายที่แพทย์จะพิจารณาใช้ในการรักษาเมื่อผู้ป่วยมีอาการไหล่ติดมากและเรื้อรังมานาน รักษาด้วยทุกวิธีก่อนหน้าก็ยังไม่หาย โดยมีแนวทางการผ่าตัดรักษา ดังนี้

• การผ่าตัดส่องกล้องเป็นการผ่าตัดแบบแผลเล็ก โดยแพทย์จะสอดกล้องและเครื่องมือผ่าตัดเข้าไปในข้อไหล่เพื่อตัดพังผืดและเนื้อเยื่อที่หนาตัวออก
• การผ่าตัดแบบเปิดเป็นการผ่าตัดแบบแผลใหญ่ มักใช้ในกรณีที่ข้อไหล่ติดรุนแรงหรือมีพังผืดมาก

ปฏิบัติตัวอย่างไรเพื่อป้องกันภาวะข้อไหล่ติด

แม้ว่าจะยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดของอาการข้อไหล่ติด แต่เราก็สามารถลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะนี้ได้ ด้วยการดูแลตัวเอง ดังนี้

• ออกกำลังกายสม่ำเสมอเน้นการออกกำลังกายที่ช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงและความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อรอบๆ ข้อไหล่ เช่น การว่ายน้ำ โยคะ หรือการยกเวทน้ำหนักเบาๆ
• ยืดเหยียดกล้ามเนื้อไหล่เป็นประจำโดยเฉพาะหลังจากการใช้งานไหล่หนักๆ หรืออยู่ในท่าเดิมนานๆ การยืดเหยียดจะช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นและลดโอกาสการเกิดพังผืด
• หลีกเลี่ยงการใช้งานไหล่ซ้ำๆเช่น การยกของหนัก การทำงานที่ต้องยกแขนเหนือศีรษะเป็นเวลานานๆ หรือการเล่นกีฬาบางชนิดควรพักไหล่เป็นระยะ และสลับท่าทางการทำงาน
• ระมัดระวังการบาดเจ็บหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่เสี่ยงต่อการบาดเจ็บที่ไหล่ เช่น การเล่นกีฬาที่มีการปะทะ หรือการยกของหนักเกินกำลัง
• ควบคุมโรคประจำตัวดูแลสุขภาพ และควบคุมโรคประจำตัวให้ดี เช่น โรคเบาหวาน และโรคต่อมไทรอยด์ ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะข้อไหล่ติด
• หากมีอาการปวดไหล่ ควรรีบไปพบแพทย์อย่าปล่อยให้อาการปวดเรื้อรัง เพราะอาจทำให้เกิดภาวะข้อไหล่ติดได้