อายุรกรรมประสาทและสมอง

• อายุรกรรมประสาทและสมอง เป็นสาขาการแพทย์ที่ดูแลโรคและความผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาท สมอง ไขสันหลัง เส้นประสาทส่วนปลาย และกล้ามเนื้อ
• แผนกอายุรกรรมประสาทและสมอง มีหน้าที่ตรวจ วินิจฉัย และรักษาผู้ป่วยโรคเกี่ยวกับระบบประสาท รวมถึงฟื้นฟูสมรรถภาพ เช่น กายภาพบำบัด เป็นต้น
• โรคที่พบบ่อยในระบบประสาทและสมองมีหลากหลายโรค เช่น โรคหลอดเลือดสมอง โรคลมชัก โรคปวดศีรษะและไมเกรน โรคสมองเสื่อม โรคพาร์กินสัน โรคปลอกประสาทอักเสบ และโรคปลายประสาทอักเสบ เป็นต้น
• วิธีการรักษาโรคที่เกี่ยวกับอายุรกรรมประสาทและสมองมีหลากหลาย เช่น การใช้ยาเพื่อลดอาการ การกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูการเคลื่อนไหว การฝังเข็ม การฉีดยา การใช้คลื่นวิทยุเพื่อลดอาการปวด หรือการผ่าตัดสำหรับภาวะที่ซับซ้อน เช่น เนื้องอกสมอง เป็นต้น

ระบบประสาทและสมองเป็นส่วนสำคัญที่ควบคุมการทำงานของร่างกายทั้งหมด ทั้งการเคลื่อนไหว การรับรู้ ความจำ และการควบคุมอวัยวะภายใน โดยแบ่งเป็นระบบประสาทส่วนกลาง (สมอง และไขสันหลัง) และระบบประสาทส่วนปลายที่เชื่อมโยงการสื่อสารระหว่างสมองกับส่วนต่างๆ ของร่างกาย หากสมองเกิดความผิดปกติ เช่น โรคหลอดเลือดสมอง โรคลมชัก หรือสมองเสื่อม อาจส่งผลต่อการเคลื่อนไหว การพูด ความจำ หรือระบบต่างๆ ของร่างกายได้ ซึ่งโรคเหล่านี้อาจสร้างผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน และสุขภาพในระยะยาวได้

รักษาระบบประสาทและสมองได้ที่แผนกอายุรกรรมระบบประสาทและสมอง ที่จะวินิจฉัยและรักษาด้วยเทคโนโลยีทันสมัย เช่น MRI และ CT Scan พร้อมทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่ช่วยรักษา และฟื้นฟูสุขภาพ เพื่อลดผลกระทบจากโรคอย่างมีประสิทธิภาพ โดยแผนกอายุรกรรมระบบประสาทคืออะไร มีหน้าที่อะไร และสำคัญต่อการรักษาอย่างไรบ้างนั้น หาคำตอบได้ในบทความนี้

ทำความรู้จัก อายุรกรรมประสาทและสมอง คืออะไร

อายุรกรรมระบบประสาทและสมอง (Neurology) คือ สาขาการแพทย์ที่ดูแลปัญหาที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาท สมอง ไขสันหลัง เส้นประสาท และกล้ามเนื้อ โดยแพทย์เฉพาะทางด้านนี้หรือ "หมอระบบประสาท" ทำหน้าที่วินิจฉัย และรักษาโรคที่เกี่ยวกับระบบประสาทและสมอง เช่น โรคหลอดเลือดสมอง ไมเกรน โรคลมชัก โรคพาร์กินสัน โรคสมองเสื่อม และภาวะปลายประสาทอักเสบ เป็นต้น และในการวินิจฉัยนั้นก็จะใช้เทคโนโลยีทันสมัย เช่น MRI, CT Scan และ EEG เพื่อค้นหาสาเหตุของอาการ และแพทย์ยังมีบทบาทสำคัญในการวางแผนฟื้นฟูผู้ป่วยให้กลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นผ่านการรักษาด้วยยา การทำกายภาพบำบัด และการดูแลสุขภาพในระยะยาว

แผนกอายุรกรรมประสาทและสมองทำหน้าที่อะไร

แผนกอายุรกรรมประสาทและสมอง มีหน้าที่ในการดูแล และรักษาผู้ป่วยที่มีปัญหาระบบประสาท เช่น โรคหลอดเลือดสมอง อาการชัก ปวดศีรษะเรื้อรัง หรือโรคปลายประสาทอักเสบ เป็นต้น โดยเริ่มตั้งแต่การตรวจ วินิจฉัย ไปจนถึงวางแผนการรักษาที่เหมาะสม

นอกจากนี้ แผนกอายุรกรรมประสาทและสมองยังให้บริการตรวจด้วยเครื่องมือทันสมัย เช่น EEG, MRI และ CT Scan และทำงานร่วมกับทีมสหวิชาชีพ เช่น นักกายภาพบำบัด เพื่อช่วยฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ป่วย และมีเป้าหมายสำคัญ คือช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างมีคุณภาพ ลดความเสี่ยงของโรคซ้ำ และดูแลตัวเองได้ในระยะยาว

โรคที่เกี่ยวข้องด้านอายุรกรรมประสาทและสมอง

ระบบประสาทและสมอง ทำหน้าที่สำคัญในการควบคุมการทำงานของร่างกาย ตั้งแต่การเคลื่อนไหว ความจำ การสื่อสาร ไปจนถึงการทำงานของอวัยวะภายในต่างๆ และเมื่อเกิดความผิดปกติในระบบประสาทหรือสมอง ก็จะส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อสุขภาพและการดำเนินชีวิต ซึ่งโรคที่เกี่ยวข้องกับด้านอายุรกรรมประสาทและสมองที่พบได้บ่อย มีดังนี้

• โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke)เป็นโรคที่เกิดจากหลอดเลือดในสมองตีบ อุดตัน หรือแตก ทำให้สมองขาดเลือด และออกซิเจน ส่งผลให้เกิดอาการอ่อนแรง หรือชาบริเวณใบหน้า แขน หรือขา พูดไม่ชัด เวียนศีรษะ หรือสูญเสียการมองเห็นบางส่วน และอาจทำให้เกิดอัมพาต การสื่อสารยากลำบาก และมีโอกาสเสียชีวิต หากไม่ได้รับการรักษาทันที
• โรคลมชัก (Epilepsy)เป็นโรคที่เกิดจากการทำงานผิดปกติของเซลล์สมอง ส่งผลให้เกิดคลื่นไฟฟ้าสมองผิดปกติ และทำให้มีอาการชักเกร็งหมดสติ เคลื่อนไหวซ้ำๆ โดยไม่รู้ตัว หรือมีพฤติกรรมแปลกๆ อาจส่งผลให้เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ การบาดเจ็บ และการดำเนินชีวิตในระยะยาว
• โรคปวดศีรษะและไมเกรน (Headache and Migraine)เป็นโรคที่มีอาการปวดศีรษะจากความเครียด หรือการทำงานผิดปกติของหลอดเลือดสมอง โดยส่วนใหญ่มักจะมีอาการปวดศีรษะข้างเดียว คลื่นไส้ อาเจียน และไวต่อแสง และเสียง ทำให้เกิดความลำบากในการดำเนินชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะในผู้ที่มีอาการรุนแรง
• โรคสมองเสื่อม (Dementia)หรือที่เรียกว่าภาวะสมองเสื่อมสภาพ ส่งผลให้การทำงานของสมองลดลง และทำให้มีอาการความจำเสื่อม สับสน ไม่สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้อย่างปกติ และส่งผลให้สูญเสียความสามารถในการดูแลตัวเอง
• โรคความจำเสื่อม (Amnesia)หรือที่เรียกว่าภาวะสูญเสียความจำชั่วคราว หรือถาวร และมักจะมีอาการไม่สามารถจำเหตุการณ์ในอดีต หรือเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ได้ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้ในระยะยาว
• โรคพาร์กินสัน (Parkinson's Disease)เป็นโรคที่เกิดจากการเสื่อมของเซลล์สมองที่ควบคุมการเคลื่อนไหว ทำให้มีอาการสั่น กล้ามเนื้อแข็ง เคลื่อนไหวช้า และเสียสมดุล และส่งผลให้เคลื่อนไหวลำบาก เสี่ยงต่อการล้มบ่อย บาดเจ็บ หรือเกิดอุบัติเหตุได้
• โรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก (Bell's Palsy)เป็นโรคที่เกิดจากเส้นประสาทใบหน้าอักเสบ ทำให้มีอาการกล้ามเนื้อใบหน้าอ่อนแรงครึ่งหนึ่ง ปิดตาไม่สนิท หรือยิ้มไม่ได้ ส่งผลให้เกิดความไม่มั่นใจในตัวเอง ใช้ชีวิตประจำวันค่อนข้างลำบาก แต่ว่าส่วนใหญ่สามารถฟื้นฟูกลับมาเป็นเหมือนเดิมได้
• โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง (Myasthenia Gravis)เป็นโรคที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันทำลายการเชื่อมต่อระหว่างประสาท และกล้ามเนื้อ ทำให้มีอาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง เหนื่อยง่าย เช่น การพูด การเคี้ยว หรือการหายใจ ส่งผลให้ความสามารถในการเคลื่อนไหวลดลง และส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้
• โรคปลอกประสาทอักเสบ (Multiple Sclerosis)เป็นโรคที่เกิดจากภูมิคุ้มกันทำลายปลอกหุ้มเส้นประสาท ทำให้ส่งสัญญาณได้ช้าลง และมีอาการชา อ่อนแรง สายตามัว หรือกล้ามเนื้อเกร็ง ที่จะส่งผลให้ความสามารถในการเคลื่อนไหวลดลง และใช้ชีวิตประจำวันได้ลำบาก
• โรคปลายประสาทอักเสบ (Peripheral Neuropathy)เป็นโรคที่เกิดจากเส้นประสาทส่วนปลายถูกทำลาย ทำให้มีอาการชา ปวดแสบปวดร้อน หรืออ่อนแรงที่แขน และขา ส่งผลให้การเดิน และการใช้ชีวิตประจำวันลำบากมากขึ้น

วิธีการรักษาโรคทางอายุรกรรมประสาทและสมอง

สำหรับโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทและสมองนั้น เป็นโรคที่สามารถส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวันของผู้ป่วยได้ แต่ด้วยความก้าวหน้าทางการแพทย์ในปัจจุบันนั้นก็มีวิธีการรักษาหลากหลายรูปแบบที่สามารถช่วยบรรเทาอาการ ฟื้นฟูสุขภาพ และปรับปรุงคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยวิธีการรักษาโรคทางอายุรกรรมประสาทและสมอง มีดังนี้

• การรักษาด้วยการใช้ยาเป็นวิธีการรักษาด้วยการใช้ยาที่ออกฤทธิ์เฉพาะต่อระบบประสาท เช่น ยาลดการอักเสบ ยาควบคุมไฟฟ้าสมอง หรือยากล่อมประสาท ที่ผู้ป่วยจะต้องรับประทานตามแพทย์สั่งเป็นประจำเพื่อช่วยลดอาการเจ็บปวด ควบคุมอาการชัก และลดอาการอักเสบของระบบประสาท ซึ่งเป็นวิธีการรักษาทางอายุรกรรมประสาทที่เหมาะกับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง โรคลมชัก โรคปวดศีรษะ หรือไมเกรน
• การรักษาด้วยการกายภาพบำบัดเพื่อฟื้นฟูสมรรถภาพร่างกาย พร้อมกับใช้เครื่องมือช่วย เช่น อุปกรณ์กระตุ้นไฟฟ้า หรือการฝึกสมดุลกับนักกายภาพ ที่ช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ฟื้นฟูความสามารถในการเคลื่อนไหว และลดอาการเจ็บปวด ซึ่งเป็นวิธีการรักษาทางอายุรกรรมประสาทที่เหมาะกับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง และโรคพาร์กินสัน
• การรักษาด้วยการฝังเข็มเป็นวิธีการรักษาด้วยการใช้เทคนิคทางการแพทย์แผนจีนที่ใช้เข็มขนาดเล็กแทงเข้าสู่จุดสำคัญในร่างกาย เพื่อฝังเข็มตามจุดที่ส่งผลต่อระบบประสาท เช่น บริเวณศีรษะ แขน หรือขา ที่ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนโลหิต ลดความเจ็บปวด และผ่อนคลายกล้ามเนื้อ ซึ่งเป็นวิธีการรักษาทางอายุรกรรมประสาทที่เหมาะกับผู้ป่วยโรคปวดศีรษะเรื้อรัง โรคไมเกรน หรือโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก
• การรักษาด้วยการฉีดยาเป็นวิธีการรักษาด้วยการฉีดยาเข้าสู่ร่างกายโดยตรง เพื่อควบคุมอาการ หรือฟื้นฟูระบบประสาท และเป็นการฉีดยาเฉพาะที่ เช่น การฉีดโบทูลินัมท็อกซิน (Botox) เพื่อลดการเกร็งกล้ามเนื้อ ที่ช่วยลดอาการกล้ามเนื้อเกร็ง หรือสั่น และช่วยบรรเทาอาการปวด ซึ่งเป็นวิธีการรักษาทางอายุรกรรมประสาทที่เหมาะกับผู้ป่วยโรคพาร์กินสัน หรือโรคใบหน้าเบี้ยวครึ่งซีก
• การรักษาด้วยการใช้คลื่นวิทยุเป็นวิธีการรักษาด้วยการใช้คลื่นวิทยุ (Radiofrequency) เพื่อทำลายเส้นประสาทที่ส่งสัญญาณความเจ็บปวด ที่จะใช้เข็มพิเศษส่งคลื่นวิทยุเข้าสู่บริเวณที่ต้องการทำการรักษา เพื่อช่วยบรรเทาความเจ็บปวดเรื้อรัง ลดอาการอักเสบของเส้นประสาท ซึ่งเป็นวิธีการรักษาทางอายุรกรรมประสาทที่เหมาะกับผู้ป่วยโรคปวดประสาท โรคปลายประสาทอักเสบ หรือโรคปลอกประสาทอักเสบ
• การรักษาด้วยการผ่าตัดเพื่อแก้ไขความผิดปกติของสมองหรือเส้นประสาท โดยแพทย์เฉพาะทางจะทำการผ่าตัด เช่น การกำจัดเนื้องอกในสมอง หรือการซ่อมแซมหลอดเลือดสมอง เพื่อแก้ปัญหาความผิดปกติที่ต้นเหตุ ลดโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อน ซึ่งเป็นวิธีการรักษาทางอายุรกรรมประสาทที่เหมาะกับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง โรคเนื้องอกในสมอง หรือโรคปลอกประสาทอักเสบที่รุนแรง

ทั้งนี้ การเลือกวิธีรักษาขึ้นอยู่กับลักษณะและความรุนแรงของโรค ดังนั้น การรักษาโรคทางระบบประสาทและสมองจะต้องอาศัยการวินิจฉัย และเลือกแผนการรักษาที่เหมาะสมจากทีมแพทย์เฉพาะทางเท่านั้น เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการฟื้นฟูที่ดีที่สุด และกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างมีคุณภาพ