การเตรียมพร้อมก่อนรับการฉีดยาระงับความรู้สึกเฉพาะที่เข้าช่องน้ำไขสันหลัง (Spinal anesthesia)
การเตรียมพร้อมก่อนรับการฉีดยาระงับความรู้สึกเฉพาะที่เข้าช่องน้ำไขสันหลัง (Spinal anesthesia)
การฉีดยาระงับความรู้สึกเฉพาะที่ (ยาชา) เข้าช่องน้ำไขสันหลังหรือการบล็อกหลัง เป็นการให้ยาระงับความรู้สึกเฉพาะส่วนล่างของร่างกาย โดยการใช้เข็มขนาดเล็กแทงเข้าไปบริเวณหลังส่วนล่างจนถึงช่องไขสันหลังแล้วฉีดยาชา เพื่อให้เกิดการชาบริเวณช่วงล่างของร่างกาย เหมาะสำหรับการผ่าตัดบริเวณสวนล่างของร่างกาย เช่น เท้า ข้อเข่า ขา ข้อสะโพก หรือช่องท้องสวนล่าง เช่น ไส้ติ่ง มดลูกรังไข่ รวมถึงการผ่าคลอดลูกด้วย โดยวิสัญญีแแพทย์มักจะเลือกใช้การบล็อกหลังเพื่อระงับความรู้สึกเพื่อทําการผ่าตัดเป็นลําดับแรก อย่างไรก็ตาม ในผู้ป่วยบางรายที่ไม่สามารถทำการบล็อกหลังได้เนื่องจากมีข้อห้าม วิสัญญีแพทย์จะให้การระงับความรู้สึกแบบทั้งตัวหรือดมยาสลบแทน
ข้อห้ามของการบล็อกหลัง ได้แก่
- ผู้ป่วยปฏิเสธการบล็อกหลัง
- ระบบการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ
- มีการติดเชื้อบริเวณที่จะแทงเข็ม
- ภาวะพร่องน้ำ หรือเลือดรุนแรง
- ความดันในกะโหลกศีรษะสูง
- มีโรคทางระบบประสาทอยู่ก่อน
- มีลิ้นหัวใจผิดปกติ หรือโรคหัวใจบางประเภท
ข้อดีของการบล็อกหลัง คือ
- ช่วยระงับปวดได้ภายใน 1-2 นาที
- ผู้ป่วยจะมีอาการปวดแผลหลังผ่าตัดน้อยกว่าผู้ป่วยยังคงรู้สึกตัว สามารถพูดคุย โต้ตอบ หรือบอกอาการผิดปกติระหว่างผ่าตัดได้
- ผู้ป่วยที่มีความกังวลหรืออยากหลับขณะรับการผ่าตัด สามารถบอกวิสัญญีแพทย์เพื่อให้ยานอนหลับหลังจากบล็อกหลังและทดสอบการชาแล้วได้
- สามารถบริหารยาแก้ปวดได้ โดยใช้ปริมาณยาที่ลดลง
ข้อเสียของการบล็อกหลัง คือ
- ผู้ป่วยอาจเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน สั่น หรือคันตามตัวได้
- ไม่สามารถขยับขาได้ประมาณ 2-4 ชั่วโมง
- ปัสสาวะไม่ออกในช่วง 12 ชั่วโมงแรกหลังบล็อกหลัง แก้ไขได้ด้วยการสวนปัสสาวะออก
- อาการปวดหลัง ส่วนใหญ่ไม่รุนแรง และตอบสนองดีต่อยาแก้ปวด
- ผลของการชาอาจทำให้เกิดการขยายตัวของหลอดเลือด ผู้ป่วยจะมีความดันเลือดลดลง หรืออาจเกิดภาวะหัวใจเต้นช้า ซึ่งวิสัญญีแพทย์จะให้การดูแลภาวะดังกล่าวอย่างเหมาะสมตลอดการผ่าตัด
- อาจมีอาการหายใจลำบากกว่าปกติ
- อาการปวดศีรษะหลังการผ่าตัด ถ้าหากผู้ป่วยมีอาการปวดศีรษะให้แจ้งพยาบาลหรือแพทย์ที่ดูแลรักษาเพื่อประเมินอาการหาสาเหตุ และให้การรักษาที่เหมาะสม
- อาการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อ หรืออาการชาหลังยาชาหมดฤทธิ์ ( 12-24 ชั่วโมงหลังบล็อกหลัง) ผู้ป่วยจะได้รับการตรวจประเมินอาการทางระบบประสาทอย่างละเอียด เพื่อการวินิจฉัยและให้การรักษาเพื่อป้องกันผลแทรกซ้อนที่รุนแรง
- การติดเชื้อ อาจพบการติดเชื้อที่ผิวหนัง หรือที่ช่องไขสันหลัง ซึ่งพบน้อยมาก
ขั้นตอนการบล็อกหลัง
- ผู้ป่วยจะได้รับการประเมินแล้วเตรียมความพร้อม รวมถึงเซ็นต์ใบยินยอมทำหัตถการ
- กรณีที่เป็นการผ่าตัดไม่เร่งด่วน ให้ผู้ป่วยงดน้ำและอาหารอย่างน้อย 8 ชั่วโมง
- เปิดเส้นเลือดดำเพื่อให้สารน้ำ
- ได้รับการเฝ้าระวังเกี่ยวกับระบบการไหลเวียน โดยการวัดความดันโลหิต วัดชีพจร วัดความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือดแดง เฝ้าดูแลประเมินการหายใจและติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจ
- การจัดท่าผู้ป่วยก่อนแทงเข็มบล็อกหลัง สามารถทำได้ทั้งท่านอนตะแคงและท่านั่ง วิสัญญีแพทย์จะให้ผู้ป่วยนอนตะแคงงอตัว ก้มศีรษะ เอาคางชิดอกให้มากที่สุด หรือนั่งก้มตัวห้อยขา จากนั้นจะทำความสะอาดผิวหนังบริเวณหลังด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ และปูผ้าโดยวิธีปลอดเชื้อ
- วิสัญญีแพทย์คลำหลังหาตำแหน่งที่เหมาะสมในการแทงเข็ม เมื่อแทงเข็มสำเร็จและปลายเข็มอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม จะฉีดยาชาเพื่อระงับความรู้สึก ผู้ป่วยจำเป็นต้องนิ่งให้มากที่สุด
- หลังฉีดยาชาเรียบร้อย จะทำการตรวจสอบระดับการชา เพื่อให้แน่ใจว่าผู้ป่วยสามารถรับการผ่าตัดได้โดยไม่รู้สึกเจ็บ
เมื่อเสร็จสิ้นการผ่าตัด ผู้ป่วยจะได้รับการดูแลหลังผ่าตัดที่ห้องพักฟื้น เพื่อเฝ้าระวังอาการหรือ
ภาวะแทรกซ้อนต่างๆที่อาจเกิดขึ้นอย่างใกล้ชิด อย่างน้อย 1 ชั่วโมง หรือจนกว่าความดันเลือดและชีพจรอยู่ในระดับปกติอย่างน้อย 30 นาที แนะนำให้ผู้ป่วยนอนราบอย่างน้อย 6 ชั่วโมง
